Doç. Dr. Mustafa Hilmi Çolakoğlu
Altı yıl önce yaşanan Mavi Marmara olayı ile bozulan siyasi ilişkilerimizin düzeltilmesi sürecini yaşadığımız İsrail’e atanan yeni Tel Aviv büyükelçimiz Başbakanlık Dış Politika Danışmanı Kemal Ökem gelecek hafta göreve başlayacak. İsrail’in eski Londra Büyükelçi Yardımcısı Eitan Naeh ise Ankara Büyükelçisi olarak göreve başladı. Naeh 1993-1997 yılları arasında ikinci ve birinci kâtip olarak Ankara`da görev yapmıştı. İsrailli diplomat daha önce de ülkesinin Azerbaycan Büyükelçisiydi. İşte böyle önemli bir haftada İsrail’deydim. Haftanın iki günü ORT tarafından düzenlenen ve Jeruselam Belediyesince desteklenen ISTEAM konferansına katıldım. ISTEAM yenilik-bilim-teknoloji-eğitim-matematik kelimelerinin baş harflerinden oluşmakta. ISTEAM disiplinler üstü fen eğitimi olarak açıklanabilir. İsrail Bilim Bakanı, Jerusalem Belediye Başkanı, Avrupa Birliği ve ABD’nin İsrail Büyükelçileri açılış konuşmasında yeni ekonomide yenilikçiliğin önemine değindiler. İsrail’de liseler öğrenciyi üniversiteye veya iş hayatına hazırlıyor. İş hayatına hazırlayan okullar 10’a yakın çeşitli gruplar tarafından işletiliyor. İsrail’de 200’den fazla okul işleten ORT ve 120 civarında okul işleten AMAL bu grupların en güçlüleri. ORT okulları AMAL’a göre öğrenci alırken daha seçici davranıyor. Hükümet bu gruplara öğrenci sayısına göre bütçe veriyor. İsrail’de etnik ve dini çeşitlilik çok artmış. 8 milyon nüfusun 1,5 milyonu Müslüman Araplar. Son dönemde Rusya’dan 1 milyondan fazla Yahudi İsrail’e göç etmiş. Afrika kıtasından gelen Yahudiler var. Çocuk sayısının aile başına 10’u geçtiği ifade edilen ve sadece dini eğitim yapan, askerlikten muaf olan, herhangi işte çalışmayan, nüfusu 1 milyonu geçen Ortodoks Yahudilerin ekonomiye getirdiği maliyetten çalışan ve vergisini ödeyen kesim rahatsızlık duyuyor. Demografik yapıdaki hızlı değişimler ve yaşlı nüfus oranının yükselmesi İngiltere’deki durumu hatırlatıyor.
Liseden mezun olan erkekler 3 yıl, kızlar ise 2 yıl ağır bir askerlik görevini yaptıktan sonra üniversitede ücretsiz okuyabiliyor. Araplar, Ortodoks Yahudiler ve bazı gruplar askerlik yapmıyor.
Technion başta olmak üzere 3 üniversite dünya sırlamasında üst sıralarda. Konuşmalardan pek çok alanda işbirliği yapılabileceğini, ülkemize ve insanımıza karşı olumlu duygular taşıdıklarını gözlemledik. Türkiye’nin televizyon dizilerini hemen hemen tüm İsrailliler sürekli izliyor. Özellikle gençler bu dizilerden Türkçe öğrenmişler. İsrail’deki üçüncü günümüzde ziyaret ettiğimiz Kiryat Motzkin Yenilik Merkezi, ORT Kiryat Tivon Makers Merkezi ve Müslüman Arap 1.200 öğrencinin okuduğu Achva Gilbao lisesinde bir kız öğrenciden çok güzel sesiyle “benim gönlüm bir hoştur yıldızların altında” şarkısını dinledik. Öğretmen ve öğrenci değişimi ve staj programı, Eğitim Çalışma Grubu oluşturulması, öğretmenlerin hizmet içi eğitimi, eğitim materyallerinin ve programlarının karşılıklı olarak değerlendirilmesi, AB Torino sürecine uyum çalışmalarında tecrübelerin aktarılması ilk akla gelen işbirliği başlıkları. Toplumda öğretmenin konumunun yükseltilmesi, Technion vb. üniversitelerin geliştirdiği yeni teknolojilerin ve yeniliklerin eğitimde kullanılması, okul terklerinin azaltılması, işbaşında eğitimde işyeri bulma güçlüğü, eğitim içeriklerinin hayatın gereklerine uyumunun sağlanması için sürekli geliştirilmesi ve güncellenmesi, farklı etnik ve dini grupların eğitime erişimlerinin artırılması İsrail’in de gündeminde olan sorunlar.
Göçmenlerin eğitimi ve yeni hayat şartlarının uyumlarının sağlanması konusunda İsrail’in tecrübelerinden yararlanmalıyız. İsrail’de eğitim sisteminin yapısı ve esnekliği yeni okul ve eğitim modellerinin, yeni eğitim araçları ve programların ve yeni projelerin geliştirilmesi, denenmesi ve iyileştirilmesine çok müsait.
Doç. Dr. Mustafa Hilmi ÇOLAKOĞLU
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI